Wydawałoby się, iż uczucie zmęczenia, tak powszechnie towarzyszące nam wszystkim w codziennym życiu, trudno traktować jako objaw jakiejkolwiek choroby, w tym również jako objaw stwardnienia rozsianego. Jest to problem dość oczywisty, jeśli mówimy o fizjologicznym zmęczeniu występującym po długim lub intensywnym wysiłku, zarówno fizycznym jak umysłowym.
Inaczej jest jednak wówczas, kiedy uczucie ogromnego zmęczenia i znużenia pojawia się bez żadnej uchwytnej przyczyny wyzwalającej i kiedy uczucie to utrudnia codzienną aktywność a czasami wręcz uniemożliwia pracę. Tak właśnie dzieje się u dużej części chorych na stwardnienie rozsiane, u niektórych już na początku choroby a u innych dopiero w jej późniejszych okresach. Uczucie to jest bardziej dojmujące niż uczucie
"normalnego" zmęczenia, powoduje znaczny dyskomfort i nie ustępuje całkowicie po odpoczynku.
Omawiane zagadnienie jest w rzeczywistości dość złożone i zwykle mimo dużej codziennej uciążliwości mało artykułowane przez chorych. W ostatnich latach coraz częściej rozpoznaje się tzw.
"zespół przewlekłego zmęczenia" występujący u zdrowych skądinąd ludzi, którego rozpoznanie można postawić, jeśli niewyjaśnione zmęczenie przedłuża się ponad 6 miesięcy i powoduje zmniejszenie dziennej aktywności ponad 50%, jednocześnie zaś wyklucza się cały szereg chorób wyzwalających uczucie nadmiernego zmęczenia jako jeden ze swoich objawów, np. chorób infekcyjnych, endokrynologicznych, zapalnych, nerwowo - mięśniowych, chorób ośrodkowego układu nerwowego, psychicznych, nowotworowych i oddziaływań toksycznych. Niestety choroby te mogą występować równolegle ze Stwardnieniem Rozsianym i trudno wówczas, deklarowane przez pacjenta, uczucie stałego zmęczenia jednoznacznie przywiązać do stwardnienia rozsianego. Powinno się pamiętać, iż zanim przyjmie się je za jeden z objawów SM, to należy wykluczyć wszelkie inne choroby mogące przebiegać z podobnymi skargami. Przyczyny
"samoistnego zespołu przewlekłego zmęczenia" są właściwie nieznane i nie ma jak dotąd specyficznego i skutecznego leczenia.
Zmęczenie, jako objaw w stwardnieniu rozsianym, może mieć różne nasilenie i czas trwania, nie wynika zwykle z poprzedzającego nadmiernego wysiłku lub stresu. Towarzyszy mu wrażenie nieco większego nasilenia istniejących wcześniej objawów neurologicznych, a także zaburzenia percepcji, zaburzenia koncentracji uwagi i zapamiętywania. U części pacjentów pojawia się ono nagle,
"jakby wyłączono prąd", jest wszechogarniające. Każda zaplanowana czynności wydaje się ponad siły, nie do wykonania.
Te trudne okresy nie zawsze są rozumiane przez rodzinę, opiekunów i lekarzy. Najczęściej zalecana rada
"weź się w garść" oczywiście nie ma tu żadnego zastosowania. W okresach nasilenia tego objawu trzeba zastosować wobec siebie pewną
"taryfę ulgową" tzn. unikać przemęczenia, unikać nadmiaru używek, uregulować tryb życia, pamiętać o właściwej liczbie godzin snu i nie mieć do siebie pretensji o mniejszą niż dawniej wydolność zawodową lub domową. Oczywiście skargę tę należy zgłosić swojemu lekarzowi - istnieją możliwości zmniejszenia nasilenia uczucia zmęczenia niektórymi lekami.
Trzeba też pamiętać, iż uczucie zmęczenia, zniechęcenia i braku sił może być objawem tzw.
"małej" depresji lub dystymii, co wymaga leczenia przeciwdepresyjnego.
