Sposoby wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, leczniczych i diagnostycznu]ych są u ludzi starszych podobne, lub nawet takie same, jak u osób młodych.
Zabiegi higieniczne u ludzi starszych są w zasadzie takie same, jak u osób młodych. Pewne różnice dotytczące techniki wiążą się z procesami starzenia się. W skórze człowieka starszego występują zmiany, polegające na stopniowym zaniku włókien sprężystych, co wpływa na zmniejszenie elestyczności skóry. Zanikają drobne tętniczki tkanki podskórnej, stąd zmiana barwy skóry. Zmniejsza się liczba gruczołów łojowych i potowych w skórze, z czego wynika jej wysuszenie, skłonność do rogowacenia i złuszczania naskórka. Często występuje nietrzymanie moczu i kału, w związku z czym skóra narażona jest na zanieczyszczenie.
Toaleta chorego:
W skład zabiegów toaletowych wchodzą następujące czynności:
- mycie jamy ustnej
- mycie twarzy, uszu, szyi
- mycie kończyn górnych i dolnych
- mycie klatki piersiowej i pośladków oraz podmycie
Pielęgnacja jamy ustnej
Troska o higienę jamy ustnej u ludzi starszych jest bardzo ważna ze względu na odżywianie i zapobieganie chorobom.
W tym wieku dochodzi do schorzeń przewodu pokarmowego, ponieważ zmniejsza się wydzielanie kwasu solnego i fermentów trawiennych, co pogarsza proces trawienia. Wszyscy chorzy, u których sprawność ruchowa jest zachowana, powinni sami wykonywać toaletę jamy ustnej. Chorym, którzy sami nie są w stanie wykonać tej czynności trzeba pomóc. Znaczna większość ludzi w starszym wieku nosi protezy uzębienia. Obowiązkiem chorego lub jego opiekuna jest mycie po każdym posiłku szczoteczką i pastą spłukując pod bieżącą wodą.
Pielęgnacja rąk i nóg
W pielęgnacji rąk obowiązuje przestrzeganie zasad higienicznych znanych w tym zakresie. Należy pamiętać, że skóra rąk jest szczególnie narażona na wysychanie i pękanie. Zapobiegawczo trzeba ją często natłuszczać oraz chronić przed uszkodzeniami, które łakwo doprowadzają do infekcji i stanów zapalnych. Trzeba systematycznie obcinać paznokcie lub pomóc choremu z uwagi na twardośąć paznokci, kruchość skóry oraz drżenie rąk.
Pielęgnacja stóp u chorych ma ogromne znaczenie. Skóra stóp staje się sucha i łuszcząca, paznokcie trwajnieją i nadmiernie rogowacieją. jest to wynik upośledzonego krążenia obwodowego. Właściwa higiena nóg, odpowiednie obuwie, masaże i ćwiczenia stóp w dużym stopniu wpływają na poprawę krążenia krwi. Nogi należy myć codziennie ciepła wodą z myd łem. Po umyciu trzeba je dobrze osuszyć, zwłaszcza w przestrzeniach międzypalcowych, gdyż tam nakłatwiej powstają odparzenia. Codzienne mycie nóg powoduje nadmierne wysuszenie skóry w związku z z tym trzeba natłuszczać i masować. Ponadto trzeba pamiętać o systematycznym obcinaniu paznokci, gdyż nieobcinane twardnieją i wrastają w tkankę okołopaznokciową, sprawiając choremu ból. Przy okazji toalety nóg należy codziennie wykonywać usprawniające ćwiczenia palców i stóp. Poza myciem ważna jest zmiana skarpet pończoch oraz noszenie wygodnego obuwia.
Pielęgnacja włosów
Z wiekiem włosy stają się cienkie i kruche. Stopniowo wypadają na skutek zmian zanikowych na skórze. Zapobieganie tym procesom polega na właściwej pielęgnacji - to jest codziennym masowaniu i szczotkowaniu. Zabiegi te może robić sam chory, jeżeli jego stan zdrowia bądź sprawność fizyczna nie pozwala na to, powinna to robić osoba opiekująca się. Włosy po umyciucpowinny być wysuszone suszarką, ponieważ pozostawione do samoistnego wyschnięcia mogą narażać na przeziębienie.
Higiena narządów płciowych
Przestrzeganuie zasad czystości zewnętrznych narządów płciowych jest bardzo istotną ze względu na możliwość ich zanieszyszczenia przy oddawaniu moczu, kału jak i ze względu na większość potliwość tych okolic ciała. Codzienne mycie obejmyje okolicę odbytu i zewnętrznych narządów płciowych. Dotyczy to obojga płci. Niewłaściwa higiena prowadzi do zakażenia dróg moczowych.
Zapobieganie zanikom mięśniowym
U ludzi starszych dochodzi do zaniku kurczliwych włókien w mięśniach, co wpływa na osłabieniu siły mięśniowej. Kości ulegają odwapnieniu, stają się bardziej kruche. Nasilenie tych zmian w układzie ruchowym sprzyja dłuższe leżenie chorego w Łóżku. Dlatego też w takich przypadkach należy stosować mające na celu polepszenie napięci mięśni oraz zapobieganie zanikowi. Skutecznie wstrzymuje lub, co najmniej opóźnia powstawanie tych zmian ruch i gimnastyka. Ćwiczenia ruchowe powqinny być tak zaprogramowane, aby obejmowały wszystkie stawy i grupy mięśniowe.
U osób obłożnie chorych, zwłaszcza w przypadkach niedowładów spastycznych, dochodzi do przykurczów w stawach kolanowych i biodrowych oraz do końsko - szpotawego ustawienia stóp. Należy zapobiegać tym powikłaniom przez codzienne wykonywanie ruchów biernych w stawach, stosowaniu podstawek pod stopy umożliwiających ich opadanie, wreszcie podawanie leków zmniejszających napięcie mięśni. U osób ze zmianami w narządzie ruchu lub u osób bardzo słabych należy wykorzystać sprzęt inwalidzki np. balkonik.
Ewa Brzeska
